در نامه‌ای سرگشاده به مدیرکل امور اجتماعی استانداری؛ انتقاد صریح مدیر فرهنگی دانشگاه یزد از ثبت تخلفات رانندگی با دوربین
مدیر امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه یزد با نگارش نامه‌ای خطاب به مدیر کل امور اجتماعی و فرهنگی استانداری و دبیر کمیسیون ارتقای امنیت اجتماعی استان، در انتقاد از نصب دوربینهای پیشرفته ثبت تخلفات رانندگی در سطح شهر، نصب این دوربین‌ها را باعث کاهش اعتماد اجتماعی و افزایش فاصله بین مردم و پلیس عنوان کرد، به طوری که مردم پلیس را مقابل خود خواهند دانست و این آسیب نهایتاً منجر به کاهش سرمایه اجتماعی در جامعه می‌شود.
متن نامه دکتر سیدرضا جوادیان خطاب به دکتر مجید جوادیان‌زاده بدین شرح است:
سلام علیکم احتراماً، با توجه به شرح وظایف کمیسیون ارتقای امنیت اجتماعی و جایگاه آن، نکاتی در خصوص نصب دوربینهای کنترل ترافیک در سطح استان به استحضار می‌رساند، خواهشمند است دستور فرمایید نکات پیشنهادی در کمیسیون مذکور مورد بحث و بررسی قرار گرفته تا ان‌شاء الله تصمیمات مقتضی گرفته شود.
از اواخر سال 1394، شاهد نصب دوربینهای ثبت سرعت خودروها و تخلفات رانندگان در شهر یزد بودیم که تا امروز نیز با شدت کمتر ادامه دارد. اینکه آمار تخلفات رانندگی کاهش پیدا کند، غایتی است که برای همه شهروندان و مسئولان شهری و استانی مورد توجه و احترام است. اما نکته مهم آن است که از چه طریق می‌توان به این هدف دست یافت و آیا شیوه‌ای که انتخاب می‌شود تا ما را به این غایت برساند چه آثار و پیامدهایی بر جامعه و رفتار شهروندان خواهد داشت؟
به نظر می‌رسد در شیوه‌ای که مسئولان مربوطه برای کاهش تخلفات رانندگی به کار گرفته‌اند، نکات و پیامدهایی متصور است که توجه به آنها اهمیت زیادی دارد.
نکته اول: اگر یکی از اهداف مهم در جامعه، افزایش اعتماد اجتماعی و به‌ویژه اعتماد مردم به پلیس باشد، نصب دوربینهای پیشرفته ثبت تخلفات، نه تنها به افزایش اعتماد اجتماعی کمک نمی‌کند بلکه باعث افزایش فاصله بین مردم و پلیس می‌شود به حدی که مردم به جای آنکه پلیس را از خود و حامی خود بدانند، پلیس را مقابل خود خواهند دانست و این آسیب نهایتاً منجر به کاهش سرمایه اجتماعی در جامعه می‌شود.
از طرف دیگر در حال حاضر بسیاری از افراد جامعه تصور می‌کنند که پلیس راهور به خاطر افزایش وجوه حاصل از جریمه هم از یک طرف میزان جریمه‌ها را چند برابر کرده است و هم از طرف دیگر با نصب دوربین‌ها به دنبال آن است که کوچکترین تخلفات، رصد شده و متخلف را جریمه کند. این تصور نیز به کاهش اعتماد اجتماعی و نهایتاً سرمایه اجتماعی منجر می‌شود و مشخص نیست در آینده با چه شیوه‌ها و صرف چه هزینه‌هایی بتواند جبران مافات کرد، به نظر شما این تفکر و تصور چقدر می‌تواند به شکل گیری و توسعه فرهنگ صحیح عبور و مرور و رانندگی کمک کند؟
نکته دوم: اگر به دنبال ایجاد رفتار قانون مدار در عبور و مرور شهری و جاده‌ای هستیم و اگر به دنبال افزایش انضباط درونی افراد هستیم، نصب دوربین‌ها، شیوه مناسبی برای رسیدن به این هدف نیست. باید توجه داشت که آنچه باعث شد اکثریت مردم از کمربند ایمنی حتی در معابر شهری استفاده کنند، جریمه‌ها و تنبیهات پلیس راهور نبود بلکه شیوه‌هایی چون آموزش و الگودهی از طریق رسانه‌ها و سایر نهادهای اجتماعی مثل مدارس بود که باعث نهادینه شدن نسبی رفتار مذکور شد.
وقتی چنین تجربه موفقی از نهادینه شدن رفتار قانون مدار و سلامت محور در جامعه وجود دارد چرا باید از روش‌های تنبیهی مخل حقوق شهروندی برای نهادینه شدن یک رفتار استفاده کرد.
نکته سوم: اگر به دنبال تقویت جایگاه استان در سطح کشور و حتی دنیا به عنوان شهر دارالعباده و دارالعلم و با سابقه درخشان و نمونه فرهنگ غنی ایرانی و اسلامی هستیم، نصب دوربینهای مذکور چه آسیب‌هایی به این موضوع می‌زند و چقدر به ما در رسیدن به اهداف مربوطه کمک می‌کند؟
جای تأسف است که رئیس راهور استان در همایش ملی فرهنگ رانندگی، قانون‌گریزی و رفتار تهاجمی که در اردیبهشت 95 در دانشگاه یزد برگزار شد، چنین گفتند: 219 دستگاه دوربین کنترل ترافیک در استان نصب شد که 100 مورد آن در مرکز استان است و در این خصوص جزء استان‌های رتبه اول کشور هستیم. به نظر شما در این زمینه رتبه اول بودن افتخار است یا نبودن؟
شهر یزد به واسطه نبودن دوربین و داشتن فرهنگ عبور و مرور باید رتبه اول باشد نه داشتن دوربینهای ترافیکی.شأن و منزلت شهروندان دارالعباده باید تکریم شود و چنین اقداماتی اگر توهین به مردم و فرهنگ غنی یزدی نباشد، بی شک موجبات نارضایتی گسترده شهروندان را فراهم می‌کند.
نکته چهارم: اگر به دنبال عملی شدن شعار سال 95 (سال خوشامدگویی به یزد) هستیم، نصب چنین دوربین‌هایی چقدر می‌تواند در این زمینه کمک کند؟ احتمالاً بسیاری از افراد با تبعات منفی دوربین‌ها بر نگرش گردشگران شهر یزد نسبت به یزد در نوروز امسال مواجه شده باشند، لازم است در این زمینه، آمار خودروهای پلاک غیر یزدی که به دلیل تخلفات متنوع در ایام تعطیلات نوروز و بعد از آن جریمه شده‌اند و برای آنها قبض جریمه صادر و ارسال شده است مورد بررسی قرار گیرد.
به نظر شما جریمه‌شدگان نسبت به شهر یزد چه قضاوتی خواهند کرد؟ فقط سه مورد از آنها که بر حسب تصادف با بنده هم صحبت شده‌اند ضمن اعلام نارضایتی شدید از جریمه‌ها، اعلام کردند که دیگر به یزد نمی‌آیند. احتمالاً اولین دوربین دو کیلومتر مانده به دروازه قرآن به گردشگران خوشامد گفته است و دوربین دوم نیز سه کیلومتر بعد از دروازه قرآن همین کار را انجام داده است. البته اگر گشت راهور در کنار دروازه قرآن خودروی آنان را متوقف نکرده باشد!
جذب گردشگر، امروز در دنیا یک صنعت پردرآمد است که چنانچه بخواهیم در این زمینه موفق باشیم باید استانداردهای آن را رعایت کنیم.نکته پنجم: همه ما می‌دانیم که تعداد خودروها و وسایل نقلیه در دهه اخیر افزایش چشمگیری داشته که جدا از بحث آلودگی هوا، مشکلات ترافیکی را نیز ایجاد کرده است. سؤالی که در اینجا مطرح می‌شود آن است که آیا با توجه به روند افزایش وسایل نقلیه در معابر شهری استان و همچنین توسعه شهرنشینی، در آینده نه چندان دور با مشکلات ترافیکی و حجم بالای وسایل نقلیه در معابر شهر یزد مواجه نخواهیم بود؟
اگر چنین شود آیا رانندگان وسایل نقلیه می‌توانند با سرعت بالای 50 کیلومتر در معابر شهری حرکت کنند؟ آیا در خیابانی چون آیت‌ا... کاشانی در حال حاضر امکان سرعت غیر مجاز وجود دارد؟ در آن صورت آیا باز هم این دوربین‌ها می‌توانند کارآیی داشته باشند؟احتمالاً جواب این سؤال منفی است. وقتی چنین اتفاقی رخ داد چه کسی در آن زمان جوابگوی کاهش اعتماد اجتماعی و آسیب‌های فرهنگی و اجتماعی نصب و به کارگیری این دوربین‌ها خواهد بود؟ و چگونه و باصرف چه هزینه‌هایی می‌توان این آسیب‌ها را از بین برد؟
در پایان شایسته است هر چه زودتر نسبت به موضوع نصب دوربینهای کنترل ترافیک در سطح استان و به ویژه شهر یزد، همفکری و نقد و بررسی با توجه به اولویت‌های مهم استان انجام گیرد و با صاحبنظران، کارشناسان و متخصصان مربوطه مشورت شود. چرا که لازم بود برای طرح‌هایی همچون طرح مذکور، پیوست فرهنگی و اجتماعی آن تدوین می‌شد و یا لااقل در کار گروه‌ها و کمیته‌های حوزه فرهنگی و اجتماعی استانداری مطرح می‌شد.
سیدرضا جوادیان مدیر امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه یزد
